الوصایا (محاسبی)« الوصايا» تأليف حارث بن اسد محاسبی ( ۲۴۳- ۱۶۵ ق) به زبان عربى است. موضوع كتاب بيان برخى مسائل اخلاقى و عبادى است. ۱ - ساختاركتاب با مقدمه ارزشمندى از محقق كتاب آغاز شده است. [۱]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۱۷
متن اثر مشتمل بر پنج كتاب است. كتاب اول با عنوان« النصايح» مشتمل بر ۴۱ باب [۲]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۲۱۷-۵۷
و كتاب دوم با نام« القصد و الرجوع»، ۳۴ مسئله را دربر دارد. [۳]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۲۹-۲۱۷
سه كتاب ديگر نيز حاوى بخش‌هايى است.۲ - گزارش محتوامحقق كتاب عبدالقادر احمد عطا در مقدمه اش بر كتاب زندگى مؤلف، شخصيت علمى، كلام علما و بزرگان اهل سنت درباره محاسبى و شروع كار علمى محاسبى از ابتدا تا انتها را بيان كرده است. [۴]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸-۱۷
محقق سپس تاليفات محاسبى را در سه دسته تقسيم بندى مى نمايد: « دسته اول مخلوطات موجود مؤلف كه مشتمل بر چهارده كتاب است؛ مانند: آداب النفوس، احكام توبه، رساله تصوف، تنبيه و آگاهى بر اعمال قلوب و جوارح. [۵]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۸
دسته دوم مخطوطات مفقوده؛ در اين بخش شش كتاب را معرفى مى‌كند كه به اين شرح است، رساله در اخلاق، اخلاق حكيم، تفكر و اعتبار، كتاب دماء، كتاب غيبت و فهم سنن. [۶]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹
دسته سوم مطبوعات و كتاب‌هاى مؤلف كه به چاپ رسيده است، كه مشتمل بر نه كتاب است؛ مانند: رعايت حقوق الله، توهم، وصايا. [۷]
الوصایا،محاسبی، حارث بن اسد، ص۳۹
۳ - خلاصه متن کتابخلاصه مطالب متن كتاب به اين شرح است: ۱- در كتاب نصايح مشتمل بر يك مقدمه و چهل و يك باب مباحث اخلاقى گوناگونى را ذ كر مى‌كند و با آيات و روايات توضيح مى‌دهد. مطالبى مانند تقوا ، تواضع ، قناعت ، وجوب نيت عمل، وجوب دعا به قلب و زبان، وجوب اسرار به اعمال نيك و آفات علم . ۲- در كتاب قصد و رجوع به سوى خدا، مشتمل بر سى و چهار مسأله مطالبى مانند: توبه ، محاسبه نفس ، زهد ، عقل ، صدق ، اخلاص و بيان آن، طهارت قلب ، صفت خوف و شرح صفت خائفين مورد مطالعه قرار گرفته است. ۳- در اين كتاب مطالبى گوناگونى پيرامون توبه و بازگشت به سوى خدا بيان شده است. مباحثى مانند: عزم بر تأديب فن، خدعه هاى نفس، دلايل صدق و توبه، عزت مقام تائبين، دلايل صدق شاكرين در اين بخش از كتاب مورد شرح و توضيح واقع شده است. ۴- در اين كتاب فهم نماز بررسى شده است. گرچه اين بخش داراى حجم اندكى است، ولى مؤلف مطالب بسيار مهمى در باب نماز را بيان مى‌كند. آداب ورود در نماز، به‌پاداشتن و فراغت از نماز در اين بخش به خوبى بيان شده است. مؤلف آيات و روايات و اقوال علماء را پيرامون موضوع بيان مى‌كند. ۵- توهم آخرين بخش از كتاب است كه مشتمل بر اين موضوعاتى همچون آلام و دردهاى موت، اهوال قیامت ، شفاعت ، عذاب کافرین و نعمت‌های بهشت است. ۴ - وضعيت كتابفهرست موضوعات و مطالب در آخر كتاب بيان شده است. آدرس آيات و روايات، توضيح برخى عبارات و معرفى اعلام در پاورقى كتاب آمده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار تراث۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اخلاقی
|